“گلی‌گشو” در بوشهر، “قرقیعان” در بحرین

گلی‌گشو آئینی برگرفته از رفتار حسنه امام حسن (ع) در کمک به نیازمندان بوده است و ریشه در فرهنگ، آداب رسوم و باورهای مردم دارد.

برخی منابع شفاهی بر این باورند که آئین گره گُشو برای هیچ منظوری نبوده مگر خوشحالی شیعیان و گشوده شدن گره انتظار و امیدواری آنان پس از زاده شدن حضرت امام حسن (ع)، چون برخی دشمنان رسول‌الله از جمله عاص بن وائل سهمی آن حضرت را به‌خاطر نداشتن و نماندن پسر بلاعقب می‌خواندند، بعدها که امام حسن (ع) به دنیا آمد به میمنت و مبارک روزی تولد امام حسن (ع) جشنی گرفته شد به نام جشن گره گُشو.

پس از افطار کودکان و نوجوانان با کیسه‌هایی که خانواده برایشان تهیه کرده‌اند به کوچه می‌روند و در خانه‌ها یکی‌یکی می‌زنند و درخواست مواد غذایی می‌کنند، پس از آن شعر “خونه گچی پُر همه چی” می‌خوانند سپس در خانه بعدی می‌روند اگر خانه‌ای در را باز نکرد شعر “خونه گدا هیچ هم ندا” می‌خوانند این مراسم تا نیمه شب ادامه دارد.

“گلی گشو” ماهیتی کودکانه دارد

یک پژوهشگر تاریخ ، میراث فرهنگی و زبان های باستانی در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: آیین گِره گشو – گرگیعان –گره گشا (در ۱۵ ماه رمضان در بوشهر و شهرستان‌های تابعه: گناوه، دیلم، بندر ریگ و کنگان، عسلویه، دیر، خارگ؛ و مناطق عرب زبان همچنین کشورهای حاشیه خلیج فارس عربستان، قطر، کویت، عمان) … برگزار می‌شود.

الهه غریب زاده اضافه کرد: این آئین که بیشتر ماهیت کودکانه دارد و در باور مردم منطقه برای گره گشایی مشکلات است. در بوشهر و در برخی مناطق تابعه، بعد از افطار کودکان به صورت دسته جمعی به درب خانه‌ها رفته و از صاحب خانه طلب گِره گشو می‌کنند. صاحب خانه نیز با مواد خوراکی از قبیل آجیل، خوراکی وشیرینی (تخم هندوانه بو داده، نخودچی، بادام، کشمش، زولبیا و بامیه) از آن‌ها پذیرایی می‌کند و در کیسه آن‌ها می‌ریزد.

وی تصریح کرد: اگر صاحب خانه‌ای به آن‌ها خوراکی بدهد به منظور قدردانی همگی با هم شعار «خونه گچی، پر همه چی» سر می‌دهند. اما اگر خانه‌ای مراسم گرگشو را برگزار نکند یا فراموش کرده باشد چیزی تدارک ببیند، با شعار «خونه گدا، هیچیش ندا» صاحب خانه را رسوا می‌کنند.

به گفته این نویسنده بوشهری، این آئین در کشورهای حاشیه خلیج فارس نیز مرسوم است؛ به عنوان مثال در بحرین به آن “قرقیعان” گفته می‌شود.

آئین قرقیعان در بحرین

خانم عادله، ساکن بحرین درباره این مراسم به خبرنگار ایسنا این گونه می‌گوید: “قرقیعان” در هر محله‌ای به صورت جداگانه انجام می‌شود و بچه‌ها یکی یکی به در خانه‌ها می‌روند. در برخی محلات هم میزهای بنام مظیف می‌گذارند و روی آن انواع شیرینی‌ها گذاشته می‌شود (مشابه شربت‌ها و شیرینی‌های صلواتی در ایران). این میزها در نیمه شعبان و نیمه رمضان آماده می‌شود.

وی افزود: کیف‌های کیسه‌ای مخصوص برای بچه‌ها دوخته و به فروش می‌رسد و آجیل‌های سنتی مثل کاذوی با پوست، آدامس، شکلات و. در کیسه‌ها می‌گذارند.

به گفته خانم عادله، بچه‌ای که تازه متولد شده و رمضان اولش است، برایش گیوه‌های کوچک می‌دوزند. بچه‌ها لباس‌های محلی می‌پوشند حتی زنان لباس سنتی می‌پوشند و آرایش کرده برای این مراسم آماده می‌شوند.

وی افزود: این مراسم همچنین به صورت مفصل در ماتم‌ها (همان حسینیه ها) هم انجام می‌شود.

به گزارش ایسنا، آئین گره گشا در سال ۱۳۹۵ به عنوان میراث ناملموس به نام استان بوشهر ثبت ملی شده است.

انتهای پیام