معنی توکل از دیدگاه امام جواد(ع)

حجت‌الاسلام فیروزه -استاد دانشگاه- در گفت‌وگو با ایسنا درباره معنای توکل در نگاه امام جواد(ع) گفت: دنیا، سرای امتحان و ابتلاست. خانه‌ای‌ است که با بلا پوشیده شده و همه در حال آزمایش الهی هستند. نکته مهم در نجات از سختی‌ها، توجه دائمی به این است که خداوند هوای بندگانش را دارد و فقط به دست رحمت و قدرتِ او مشکلات، برطرف می‌شود.

وی ادامه داد: امام جواد علیه السلام در همین خصوص فرمودند: «کَیْفَ یُضَیَّعُ مَنِ اللَّهُ کَافِلُه‏؟؛ چگونه ضایع و تلف می‌شود کسی که خداوند متعال عهده دار اداره امورش است؟»، وقتی بدانیم که آن مهربان‌ترین مهربانان که همه کارها با اذن او انجام می‌شود، ما را فراموش نکرده بلکه کفالت ما را به عهده گرفته است، خیال‌مان راحت می‌شود. کلام امام جواد علیه السلام، کلامی بسیار دل نشین و روح افزاست که دل ما را به خدا و کفیل بودنش قوی و شاد می کند.

استاد دانشگاه اظهار کرد: این کلام زیبا، آدمی را به یاد آیه شریفه قرآن می‌اندازد که فرمود: «أَ لَیْسَ اللَّهُ بِکافٍ عَبْدَه‏؟؛ آیا خداوند، برای بنده‌اش بس نیست؟» همان خدایی که در سوره مبارکه مزمل می‌فرماید: «رَّبُّ الْمَشْرِقِ وَالْمَغْرِبِ لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ فَاتَّخِذْهُ وَکِیلًا؛ اوست پروردگار مشرق و مغرب که معبودی جز او نیست، پس او را وکیل و تکیه گاه خود انتخاب کن.»

وی افزود: اگر یک پدرِبزرگوار، مهربان، ثروتمند و قدرتمند به فرزندش بگوید من کفیل و وکیل تو هستم، آیا دیگر، غم و نگرانی برای آن فرزند باقی می‌ماند؟ قرآن کریم می‌فرماید: «و هر که بر خدا توکل کند و امور خود را به او وا گذارد، پس خدا برای او بس است.» واقعا چه کسی جز خداوند متعال ما را از نیستی، به سرای وجود و هستی آورد؟ در دل مادر، استخوان و چشم و گوش و قلب و مغز و بی‌نهایت نعمت به ما مرحمت فرمود و تا به حال از همه مشکلات و خطرات، نجاتمان داده است؟

فیروزه ادامه داد: اگر قبول کنیم که خدا کفیل و وکیلِ ما است، غم و غصه‌ها ، نگرانی‌ها و افسردگی‌ها تبدیل به آرامش، رضایت و خرسندی می‌شود.

این کارشناس مذهبی گفت: حتی سختی‌های زندگی هم که بدون دخالتِ ما به ما رسیده مانند دارویی است که مادر از سر محبت و خیرخواهی به فرزندش می‌دهد. ولی اگر بنده‌ای، به خدا و مهربانی و کفالتش، اعتماد نکند چه خواهد شد؟ امام جواد علیه السلام در این باره فرمودند: «و مَنِ انْقَطَعَ إِلَی غَیْرِ اللَّهِ وَکَلَهُ اللَّهُ إِلَیْه‏؛ و کسی که خود را از خدا برید و به دیگری چسبانید خداوند، او را به آن دیگری واگذارد.» و چون غیر خدا، کوچک و ضعیف و نیازمند است اگر! به کسی کمکی کند در حد ضعف و محدودیتش می‌تواند کمک دهد و در بسیاری از موارد به خاطر کمک کوچکش زیر منت او خوار و ذلیل می شود.

نه مشکلی برایش بزرگ است و نه زمانی برایش تنگ

فیروزه اظهار کرد: خداوند کریم، نه مشکلی برایش بزرگ و سخت است و نه زمانی در پیش خدا تنگ و از دست رفته است. در موقعی که نمرود، حضرت ابراهیم علیه السلام را داخل منجنیق گذاشت تا به طرف کوه آتش پرتاب کند؛ فرشتگان آسمان‌ها از خدا درخواست نجات ابراهیم ـ علیه السلام را کردند، همه موجودات نالیدند. جبرئیل به خدا عرض کرد: «خدایا! خلیل و دوستِ تو، ابراهیم بنده تو است و در سراسر زمین کسی جز او تو را نمی‎پرستد، دشمن بر او چیره شده و می‎خواهد او را با آتش بسوزاند». خداوند به جبرئیل خطاب کرد: « … کسی نگران است که مانند تو، ترسِ از دست رفتن فرصت را داشته باشد، ابراهیم بنده من است، اگر خواسته باشم او را حفظ می‎کنم، اگر دعا کند دعایش را مستجاب می‌کنم». ابراهیم در میان منجنیق، لحظه‎‌ای قبل از پرتاب، خدا را خواند  و چنان اعتماد و توکلی به پروردگارش داشت که حتی وقتی از منجنیق به سوی آتش پرتاب شد و جبرییل در میان زمین و آسمان نزد ابراهیم آمد و گفت: «یا اِبْراهِیمُ اَلَکَ حاجَهٌ؟» «آیا نیازی داری؟» ابراهیم گفت: «اَمّا اِلَیْکَ فَلا، به تو نیازی ندارم ولی به پروردگار جهان نیاز دارم. و خداوند در همین لحظه که همه مردم کارِ ابراهیم را تمام شده می‌دانستند، گوشه‌ای از قدرتش را نشان داد و آتش را نه اینکه خاموش کند بلکه تبدیل به گلستان کرد؛ دیدن این نصرت و قدرت الهی  این قدر عظمت داشت که حتی نمرود در این لحظه گفت: «اگر بنا است کسی برای خود، خدایی انتخاب کند، سزاوار است که خدای ابراهیم را انتخاب کند.»

وی در پایان گفت: توکل به خداوند، یعنی اگر همه دنیا مقابل انسان باشند و بخواهند ضرر بزنند، از راه حق بر نگردد و در همه مشکلات، فقط و فقط به خدای قدرتمند مهربان تکیه کند و بداند که خداوند نه تنها می تواند همه مشکلاتش را در کمتر از چشم بر هم زدنی برطرف کند بلکه آنها را به آسانی و خوشی تبدیل کند. پس هرگز دست و دل خود را به سوی غیر خدا دراز نکنیم، در این صورت، خداوند هم نخواهد گذاشت که بنده اش ضایع و تلف شود و دنیا و آخرتش را گلستان می کند. همانگونه که در قرآن کریم وعده داده است و هیچ موقع بر خلافِ آن، عمل نمی‌کند.

انتهای پیام