[ad_1]
عملیات‌های نیروی هوایی به همراه دیگر اقدامات ارتش جمهوری اسلامی ایران پس از یک برهه کوتاه از دفاع مقدس، علاوه بر جلوگیری از پیشروی لجام گسیخته ارتش عراقی و شکست راهبرد «جنگ برق آسا» منجر به ضعف زیربناهای اقتصادی عراق شد، به گونه‌ای که صادرات نفت این کشور از روزانه حدود سه و نیم میلیون بشکه به حدود دویست و پنجاه هزار بشکه کاهش یافت و تا پایان جنگ در همین حدود باقی ماند.
به گزارش ایسنا، در روز هشتم (بیستم) مهر ۱۳۵۹ خلبانان پایگاه سوم شکاری شهید نوژه همدان ساختمان‌ها و سازه‌های انرژی اتمی «اوسیراک» نزدیک بغداد را بمباران کردند. این نیروگاه بزرگ را فرانسوی‌ها برای عراق در دست ساخت داشتند خلبانان این پایگاه موفق شدند سامانه پدافند هوایی بغداد را غافلگیر کنند و با دو فروند هواپیمای «اف ۴ئی» به این نیروگاه یورش بردند. در این رابطه خبرگزاری آسوشیتدپرس در ۱۲ اکتبر ۱۹۸۰ (۵۹/۷/۲۰) چنین گزارش داد:
«حمله هوایی امروز ایران دفاع هوایی عراق را غافلگیر کرد چرا که طی سه روز گذشته حمله‌ای به بغداد نشده بود و هنگام حمله آژیرهای خطر به صدا در نیامدند، فقط آتشیارهای هوایی به طور پراکنده به طرف «فانتوم‌های ایرانی» که در ارتفاع ۱۹۰ پایی پرواز می کردند، به نحو غیر مؤثری آتش گشودند».
به هر حال دو فروند هواپیمای فانتوم «اف ئی» با حمل یا فروریختن ۶۷۶۸ پوند مهمات جنگی بر این نیروگاه کار خود را پایان دادند. اگرچه این بمباران چندان کارآمد نبود. هدف اصلی این گروه پروازی انهدام پالایشگاهی نزدیک بغداد بود و لیدر گروه پروازی سرگرد خلبان محمد حسین قهستانی، شانس ساختن زمان‌بندی یورش به آن پالایشگاه را از دست داده بود و این گونه شد که به هدف دوم خود نیروگاه اوسیراک یورش برد. اگرچه در آغاز کار قرار نبود که این نیروگاه بمباران شود. (سرگرد خلبان محمد حسین قهستانی چندی بعد در عملیات «نصر» به شهادت رسید.)
البته فرماندهی پایگاه دوم هوایی تبریز نیز از یک‌سو در اجرای این گونه مأموریت‌ها توانسته بود ضربات بسیار کاری در پیکر سامانه انتقال نفت و انرژی عراق در خطه شمالی این کشور مانند: مراکز نفتی و پالایشگاهی، کرکوک اربیل و موصل وارد آورد، اما برد هواپیماهای این پایگاه برای حمله هوایی به بغداد و غرب این شهر کافی نبود. این در حالی بود که از سوی دیگر در مرزهای جنوبی فرماندهی پایگاه ششم شکاری علاوه بر انهدام پالایشگاه‌ها و نیروگاه‌های برق در استان بصره ضربات کاری به پایانه‌های نفتی «البکر – الأمیه» و بنادر «ام القصر» و فاو در خلیج فارس وارد کرده بود. در حقیقت اندیشه راهبردی شهید شهید فکوری این بود که با انهدام تلمبه خانه‌های نفتی، دشمن درآمد ارزی عراق از فروش نفت کاسته خواهد شد. و اگر پالایشگاه‌ها و مراکز تولید انرژی و برقی نیز منهدم شوند ارتش عراق با کمبود سوخت تانک، هواپیما و خودرو روبرو می‌شود و دیگر نخواهد توانست در خاک ایران و استان خوزستان به پیشروی خود ادامه دهد و متوقف خواهد شد.
بر همین اساس پس از موفقیت‌های روز اول مهرماه فرماندهی نهاجا در راستای «طرح نبرد البرز» در روز بعد (دوم مهرماه) دستور داد تا درصدی از مأموریت‌های رزمی به بمباران بندرها و مراکز تولید انرژی عراق اختصاص یابد. در این رابطه پایگاه‌های هوایی تبریز، همدان و مهرآباد تا ۹۰ درصد از توان خود را به بمباران مراکز تولید انرژی عراقی اختصاص دهند. پایگاه‌های در دزفول و بوشهر نیز ۴۰ درصد به این کار اختصاص داده و بقیه را اختصاص به انهدام نیروها و ادوات زرهی دشمن در خوزستان دهند.
این عملیات‌های نیروی هوایی به همراه دیگر اقدامات ارتش جمهوری اسلامی ایران پس از یک برهه کوتاه در این مقطع از دفاع مقدس علاوه بر جلوگیری از پیشروی لجام گسیخته ارتش عراقی و شکست راهبرد «جنگ برق آسا» منجر به ضعف زیربناهای اقتصادی عراق شد، به گونه‌ای که صادرات نفت این کشور از روزانه حدود سه و نیم میلیون بشکه به حدود دویست و پنجاه هزار بشکه کاهش یافت و تا پایان جنگ در همین حدود باقی ماند؛ حتی صدور نفت به مدیترانه از طریق انتقال لوله از خاک ترکیه به صفر رسید در این خصوص طبق گزارش خبرگزاری رویتر آقای «پولینت بنگل» وزیر انرژی ترکیه در مورخ ۵۹/۷/۶ اظهار کرد که میزان واردات نفت از طریق لوله را خو در خاک عراق به بندر «یوموتالیک» در ساحل مدیترانه در خاک ترکیه از ۳۵ میلیون تن در سال به طور کامل قطع شده است. در اجرای بمباران پایگاه‌های هوایی و دیگر مراکز نظامی عراق همواره این اصل مهم مورد توجه بود که با کنترل قلمرو هوایی و فلج ساختن قدرت هوایی دشمن برتری هوایی به منظور دسترسی به اهداف زیر کسب می‌شود:
الف- فراهم کردن فرصت لازم برای سازماندهی نیروهای زمینی و انجام طرح ریزی‌های اولیه پدافندی؛
ب- شناسایی و عکسبرداری هوایی و اطلاع از آخرین آرایش نظامی دشمن در صحنه‌های نبرد؛
– انتقال نیروهای سطحی از پشت جبهه به مناطق عملیاتی جابه جایی ادوات زرهی و تخلیه مجروحین؛
ت اختلال در پیشروی دشمن توقف یورش‌های متجاوزانه و در نتیجه فرو بردن دشمن در مواضع پدافندی؛
بی شک نهاجا همزمان با انجام دیگر مأموریت‌های ذاتی خود نظیر: عملیات جدا کردن منطقه نبرد و و انهدام عقبه دشمن پشتیبانی نزدیک هوایی شناسایی عکسبرداری هوایی و ترابری هوایی نقشی بی بدیل در اختلال و توقف پیشرویهای سریع نیروها و ادوات زرهی عراق بویژه در سرزمین خوزستان ایفا کرد و در ادامه به منظور جلوگیری از حملات عراق به منابع راهبردی کشور یا کاستن از پیامدهای آن وظیفه خطیر حراست از آنها را عهده دار شد.
به علاوه، نیروهای انسانی متخصص و متعهد این نیرو با سود جستن از شبکه گسترده‌ای از ایستگاه‌های رادار و پست‌های شنود الکترونیک تحرکات هوایی دشمن را زیر نظر گرفتند و با بهره‌گیری از هواپیماها و سامانه‌های موشکی و ضدهوایی از قلمرو ایران در قالب عملیات کشف، شناسایی درگیری و انهدام هواپیماهای دشمن در ابعاد زیر فرصت برتریتجسس، هوایی را از دشمن سلب کردند.
برقراری مناطق ایستایی جنگنده‌ها از جمله شکاری رهگیر «اف ۱۴» به صورت نگهبانان شبانه‌روزی آسمان کشور برقراری پوشش هوایی در ارتفاعات مختلف و تقویت و گسترش شبکه اعلام خبر و کنترل عملیاتی آتشبارهای موشکی ارتفاع متوسط و کم، سایر تجهیزات توپخانه و موشکی ارتفاع کم نیروهای مسلح ایجاد شبکه جهت اعلام وضعیت‌های مختلف پدافندی از رسانه‌های گروهی به هنگام شروع یا خاتمه حملات هوایی برای ارتفاع عمودی و کاهش ظرفیت جنگی دشمن در دست زدن به حملات احتمالی هوایی به نقاط حساس و حیاتی، اقتصادی، سیاسی، صنعتی و راهبردی و کسب فرصت جهت تامین و تقویت بنیه دفاع هوایی نزدیک و دور از منابع کشور؛ آزادی عمل برای جنگنده‌های خودی همراه با کاهش توان رزمی هوایی دشمن در پوشش و پشتیبانی نزدیک هوایی انجام عملیات ممانعت هوایی با جداسازی منطقه نبرد و مختل ساختن سامانه لجستیک ارتش بعث و مهیا شدن زمینه مناسب برای تغییر مأموریت و مقابله سریع نیروی هوایی با تمرکز تلاش هوایی علیه نیروهای سطحی دشمن به منظور انسداد و جلوگیری از پیشروی آنها در داخل خاک ایران.
منبع:
«نبردهای هوایی ایران» (مروری کوتاه بر روند نبردهای هوایی ایران در دفاع مقدس)، خلیلی حسین، انتشارات ایران سبز.
انتهای پیام
